Hoe versmelten de Chinese en westerse kijk op design in het tijdperk na HCD?

Door Iskander Smit

Vandaag had ik weer te weinig tijd voor SXSW, maar het lukte toch om een paar presentaties te zien. Met een half oog zoals die van Pete Buttigieg (transportminister, hij pleit voor een omdraaien van auto naar mens, “the roads should be on a diet”, minder asfalt), en design legend Bruce Mau (put life, not humans at the center).

In avond (nacht) nog twee presentaties van eerder in de week teruggekeken. Na het noemen van 'grumpy old man' Michiel Buitelaar (zie video) keek ik naar een presentatie over tech, culture, and UX in China, een solo presentatie van Jessica Shen (jessicashen.com). Een Amerikaanse met Chinese roots die een jaar in Shanghai werkte. Ze geeft een mooi inzicht in de verschillen tussen de Amerikaanse (westerse) en Chinese design-cultuur, gerelateerd aan de maatschappelijke verschillen. Het is niet per se nieuw, ik ken de super-apps, maar is echter wel mooi als context van mijn eigen ervaringen met Chinese afstudeerders die ik begeleid op de TU Delft. 

Ze vertelt het verhaal in drie elementen die verschillen: Mindset, Value, en Perception.


In de mindset gaat het over collectivist (vs individualism hier). Je bent deel van het collectief, en dat geldt ook in relatie tot een bedrijf. En tot de overheid, de afweging tussen surveillance en safety. Maar ook het gevolg dat mensen zich gedeisd houden, niet willen opvallen. 

De value gaat over application, het toepasbaar maken als onderdeel van een bestaand systeem. All-in-one-functionality is daarin uitgangspunt. Dat komt niet alleen terug in de super-apps, maar ook in het brede aanbod ban bv Xiaomi die elk connected product dat je kunt bedenken aanbiedt en ook koppelt. 
En de snelheid waarmee mensen zich aanpassen aan veranderingen, zoals bijv Covid. 

Het derde element is perception met als onderscheidend karakter de focus op de high context. Iets wat zich vertaalt naar het letterlijk het direct plaatsen in de context, geen hiërarchisch meenemen stap voor stap, maar direct alles tonen. Ze karakteriseert het met het benoemen dat “white space is wasted space”, maar het is ook vooral interessant hoe ze beschrijft dat een Chinese gebruiker van Google niet naar de search box zal zoeken, maar eerst de context eromheen afgraast.

Het was goed verteld met aansprekende voorbeelden. Ze eindigt met een blik in de toekomst. Dingen zijn aan het veranderen. Er wordt wel degelijk naar het westen gekeken, maar ze willen af van het copycat-idee. UX als discipline is relatief nieuw. In het grote plan Made in China 2025 gaan ze naar een hoger tech level, is het idee. Autonomous driving, smart city, computer vision etc, zijn allemaal gekoppeld aan bedrijven om ontwikkeling op te maken. 
Ze ziet daarbij dat China inmiddels ook andersom een inspiratie wordt. Het blijft wel duidelijk dat er verschillen zijn en blijven. 

Een tweede presentatie die ik zag was van Jess Holbrook, PAIR lead bij Google. PAIR staat voor People+AI Research. https://pair.withgoogle.com
Zijn claim is dat HCD (Human Centered Design) goed is geweest voor het verschuiven van de focus van dingen en technologie naar mensen. Maar dat er nu ook wat mist, dat er ook problemen zijn ontstaan door focus op frictionless (ontkoppeling van realiteit), aestetics verbloemen de waarde en de focus op conflict in de aandachtsmaatschappij.
Het moet meer gaan om systems. En systems of systems. Hoe ontwerp je optimaal voor systeemverandering?


Het is het eerste principe van het drieluik dat ook hij gebruikt als presentatie framework. De andere zijn lateraal ipv lineair denken (inclusief Heidegger referentie) en het combineren van fact en fiction. Ze gebruiken “pocket futures”, een ander frame voor speculative design. Hij pleit ervoor om red teams te introduceren die de negatieve consequenties van je designwerk onderzoeken (als je daar het budget voor hebt). De Black Mirror referentie wordt genoemd.
Een interessant project is simulating intelligence dat ze hebben opgezet, en de teaching machine. Die heb ik eerder voorbij zien komen. https://design.google/library/simulating-intelligence/

Het is een alles bij elkaar een strak verhaal met idem slides. Maar ik miste wel een beetje de conclusies, ik had gehoopt op meer inzichten wat dat betekent voor de relatie People+AI zoals ze dat zien bij Google. Om nog een keer een referentie te maken naar het onderzoek bij TU Delft: ook daar is het besef dat er een volgende stap is. Leidraad is dat we niet meer voor functionaliteit ontwerpen maar voor ‘agency’ (woord dat ik altijd lastig vindt om te vertalen; zeggenschap?). Maar goed, dat is ook heel pril (https://www.dcode-network.eu), dus volgend jaar wellicht meer?

Het is wel interessant de twee verhalen te vergelijken. Is het verhaal van Jess een weergave van de westerse benadering van design en hoe zou zich dat vertalen naar de culturele verschillen genoemd door Jessica. Het is te kort door de bocht om te zeggen dat de system-focus te verbinden is met high context en collectivism met lateral thinking. Zijn fact en fiction het toepassen van de Made for 2025 in praktijk gebracht? Het is inderdaad te simpel, maar het voelt wel dat er wederzijds van de culturele insteek geleerd kan worden…